Hến ơi…!

(QNĐT) - Tiếng kêu thầm lặng ấy cứ lăn lỏi trong lòng của những người cào hến hàng ngày ngâm mình dưới dòng sông Trà. Ngày trước, con hến ở sông Trà dân bắt hoài không hết. Nhưng nay, người nhủi hến chỉ còn biết thở dài… Hến ơi!

Đỏ mắt tìm từng con hến dưới cái nắng gắt

Đỏ mắt tìm… hến
Mấy năm trước, chạy xe trên cầu Trà Khúc, mọi người rất dễ bắt gặp hình ảnh những người nhủi hến đứng "dàn trận" dưới dòng sông, bên trong ghe đầy ắp hến, dân nhủi hến khi ấy phấn khởi vì “bội thu”. Nhưng đó là chuyện của quá khứ. Bây giờ, người sống bằng nghề nhủi hến trên sông Trà đang “khát hến”, lúc nhủi hến phải đỏ mắt tìm. Không ít người bao năm gắn cuộc đời với con hến đã phải “bấm bụng” tìm nghề mới kiếm sống.

Xóm 3B, thôn Liên Hiệp 1, thị trấn Sơn Tịnh, huyện Sơn Tịnh lâu nay được nhiều người đặt tên là “xóm hến” bởi ở cái xóm nhỏ này có trên dưới 100 hộ dân với khoảng 500 nhân khẩu thì đã có hơn phân nửa người sống bằng nghề nhủi hến. Thế nhưng, xóm 3B giờ nhẩm tính chỉ còn vài người đang bám trụ với nghề nhủi hến trên sông.

Trên đoạn sông Trà từ cầu Trà Khúc mới đến cầu Trà Khúc cũ, nhìn quanh tôi chỉ thấy duy nhất hai chị em của chị Ngô Thị Minh Thư đang cặm cụi, tần mẫn dò tìm từng con hến trong cái nắng hừng hực. Từ sáng sớm đến 15 giờ chiều, cả hai chị em chị Thư cố gắng lắm cũng chỉ nhủi được khoảng chừng 15kg hến. Chị Thư cho biết: “Hến ở sông Trà giờ không còn nhiều như trước. Hôm nay nhủi được 15kg là nhiều rồi. Có hôm đi cả ngày trời, chị em tôi chỉ nhủi được có vài ký, tính ra chưa được 10 ngàn đồng…”.    

Hàng chục năm nay, con hến - một loài thuỷ sản giúp nuôi sống nhiều gia đình dọc hai bên bờ sông Trà Khúc đang ngày một cạn kiệt, kéo theo thu nhập của người bắt hến cũng trở nên ít ỏi. Vì thế mà hiện nay, người dân nghèo sống bằng nghề nhủi hến đã chuyển sang đánh bắt cá trên sông hoặc rời bỏ sông Trà lên cạn tìm nghề mới.

Anh Lê Khôi - người có thâm niên trong nghề nhủi hến cũng vừa tích góp mua được một chiếc ghe và bộ đồ nghề bắt cá. Giờ cả hai vợ chồng anh Khôi cứ đến chiều là chạy ghe đi dọc sông Trà, thức trắng thâu đêm để bắt những loại cá có ở sông Trà, rời bỏ hẳn những ngày ngâm mình dưới nuớc… tìm hến.

Hiện nay, 1kg hến bán với giá từ 2.000 đến 2.500 đồng. Như vậy để đạt thu nhập một ngày công đủ trang trải cho gia đình, nuôi con ăn học trước thời “bão giá" như hiện nay, những người nhủi hến phải nhủi cho được từ 30kg trở lên. Đây quả là chuyện khó đối với người nhủi hến hiện nay.

Cả ngày trời nhủi hến, hai người phụ nữ này chỉ thu được có chừng này hến.

Vì đâu nên nỗi?
Nguyên nhân dẫn đến hến ở sông Trà ngày một ít, ngoài việc do người dân bắt cả những con hến còn nhỏ theo kiểu tận thu dẫn đến chuyện bi hài "hến không sinh sản kịp cho người nhủi hến bắt" thì còn một nguyên nhân khác trực tiếp “giết chết” con hến. Chỉ tay vào những chiếc máy hút cát, sạn đang nằm giữa sông, ông Lê Mun, thị trấn Sơn Tịnh quả quyết, chính máy hút cát, sạn đã làm cạn kiệt con hến của dòng sông Trà.

Ông giải thích, hến sống và sinh sản được là nhờ lớp bùn non dưới đáy sông. Hồi chưa có máy hut cát, sạn thì con hến còn có chỗ sống và sinh sản nên mới có nhiều đến vậy, nhưng từ khi có máy hút cát, sạn khai thác ở sông Trà đã làm mất hết lớp bùn non nên con hến không còn chỗ sống và sinh sản.

Ông Mun còn nói thêm, không chỉ có con hến, mà ngay cả cá bống cũng đang ít dần do nạn khai thát cát, sạn. Máy hút cát, sạn trong quá trình khai thác cũng đã tạo nên nhiều hầm hố sâu hoắm trên sông, khiến những người nhủi hến không thể… nhủi, nhiều khi những người phụ nữ sống bằng nghề nhủi hến còn đối mặt với "thủy thần", mạng sống như "đèn treo trước gió" khi chẳng may sụp xuống những cái hố sâu giữa sông.

Con hến của dòng sông Trà đang kêu cứu vì nạn khai thác cát, sạn, người nghèo mưu sinh ở dòng sông Trà cũng đang khóc than trước tình trạng hến, cá sắp "biển khỏi" dòng sông này.