(Baoquangngai.vn)- Cách đây khoảng hơn 10 năm, xe đạp vẫn còn là phương tiện lưu thông chủ yếu ở Việt Nam. Về mặt lịch sử, chiếc xe đạp thô sơ đầu tiên được biết đến cách đây hơn 200 năm. Hiện nay, xe đạp vẫn còn phổ biến ở hầu khắp các quốc gia trên thế giới.
Năm 1790, xe đạp xuất hiện lần đầu tiên, với cái célérifère, do bá tước Sivrac sáng chế. Nó là một cái máy bằng gỗ, không có bánh xe để lái; việc chuyển hướng đòi hỏi phải lắc mạnh phần trước của xe.
Năm 1813, nam tước người Đức Karl Friedrich Drais làm cho bánh trước có thể thay đổi hướng được. Xe này được đặt tên là Draisienne (xe của Drais) và nó đã được nhiều người hoan nghênh.
 |
| Mẫu xe đạp Draisine được lưu trữ ở bảo tàng xe 2 bánh tại Đức |
Sáng kiến lắp thêm pêđan cho bánh trước được cho là thuộc về hai anh em Ernest Michaux và Pierre Michaux, thợ đóng xe ở Paris. Vào năm 1865, khi phải sửa chữa một cái Draisienne, họ đã lắp cho nó một chỗ để chân, mô phỏng tay quay của máy quay tay của họ.
Tuy nhiên, trước đó, vào năm 1849, có thể một thợ cơ khí Đức là Heinrich Fischer đã sáng chế ra pê-đan trước hai anh em Michaux. Pê-đan ở bánh trước khiến cho bánh trước có kích thước lớn (lớn hơn bánh sau) để tăng quãng đường đi trong mỗi vòng đạp. Cải tiến này đã mang lại tên gọi mới cho thiết bị, bicycle (xe đạp).
Bicycle vốn bằng gỗ, từ 1869 đã được làm bằng sắt. Năm 1879, Lawson sáng chế bánh sau có động lực, dùng cách truyền động bằng dây xích, rồi cái khung với bộ đùi, đĩa, pê-đan, hệ tay lái và phuốc. Năm 1885, J.K. Sartley cho bánh trước có cùng đường kính với bánh sau và làm cái khung bằng ống thép.
John Boyd Dunlop là người mang lại sự cải tiến chủ yếu cuối cùng vào năm 1887. Ông bác sỹ thú y người Scotland này là người sáng chế cái bánh hơi bằng cao su. Năm 1890, Roberton ở Anh và Édouard Michelin ở Pháp làm cho bánh có thể tháo lắp được. Cuối cùng, năm 1920, việc áp dụng các hợp kim nhẹ cho phép giảm trọng lượng của xe được rất nhiều.
Trong suốt nửa đầu thế kỷ 20, xe đạp luôn được tiếp tục phát triển cho phù hợp với nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng. Hệ thống líp xe nhiều dĩa cỏ thể chuyển đổi qua lại khi đang chạy được phát triển tại Pháp từ năm 1900 đến 1910 và dần được hoàn thiện theo thời gian.
Đến năm 1973, chiếc xe đạp địa hình ra đời và hoàn chỉnh ở California (Mỹ), rồi mười năm sau, được du nhập rất thành công vào Pháp. Được chế tạo để sử dụng ở địa hình hiểm trở, nó không có hệ thống treo và chắn bùn, nhưng lại có bánh xe dày, có lốp đặc biệt bằng cao su cứng và có độ ma sát cao.
 |
| Mẫu xe đạp thể thao của BMW ra mắt năm 2012 |
Các công nghệ mới được áp dụng như chế tạo các chi tiết bằng sợi carbon hay hệ thống tự chuyển đổi líp bằng điện tử khiến chiếc xe đạp ngày càng hiện đại hơn. Cho đến thời điểm hiện tại, xe đạp vẫn luôn được cải tiến song song với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật để đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe hơn của người dùng.
Xe đạp hiện vẫn là một phương tiện giao thông hai bánh và là một dụng cụ thể thao rất phổ biến trên thế giới. Mấy năm gần đây trên thị trường bắt đầu xuất hiện kiểu xe đạp điện (chạy bằng ắc-quy sạt điện). Tuy nhiên, loại xe đạp vẫn chuyển động nhờ lực đạp của người điều khiển và giữ thăng bằng nhờ định luật bảo toàn mômen quán tính vẫn thịnh hành.
Nó được coi là phương tiện giao thông thân thiện với môi trường sinh thái. Nó được sử dụng phổ biến ở nhiều nước có thu nhập đầu người thấp. Ở các nước phương Tây, xe đạp được dùng nhiều hơn cho các hoạt động thể thao hay dã ngoại.
Việc sử dụng xe đạp cho giao thông thường nhật cũng được khuyến khích tại các nước này với đường dành riêng cho xe đạp. Phương tiện này cũng thích hợp cho các đường phố nhỏ hẹp của các đô thị cổ, như Amsterdam ở Châu Âu.
T.Nhi
