Xuất khẩu lao động: Còn nhiều rào cản

(Báo Quảng Ngãi)- Xuất khẩu lao động (XKLĐ) theo nội dung Quyết định 1956/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhằm giải quyết việc làm, tăng thu nhập, góp phần xóa đói giảm nghèo. Thế nhưng, ở Quảng Ngãi, nhiều năm qua có  nhiều sàn giao dịch được mở, nhiều đợt tuyên truyền để thúc đẩy XKLĐ. Vậy mà số lượng XKLĐ ở 6 huyện miền núi Quảng Ngãi hằng năm luôn đạt thấp. Bài toán XKLĐ cho miền núi đang cần lời giải...

Quay lưng với XKLĐ

Theo thống kê của Sở LĐ-TB&XH, toàn tỉnh có gần 750.000 người trong độ tuổi lao động, trong đó có 98.000 người lao động ở thành thị và 606.000 người lao động nông thôn. Và mỗi năm "quân số" được bổ sung thêm khoảng 23.000 người bước vào độ tuổi lao động.  

Một lớp đào tạo nghề trước khi xuất khẩu lao động.

Để tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập, hằng năm Trung tâm giới thiệu việc làm phối hợp với các huyện miền núi mở sàn giao dịch để tư vấn người lao động chọn lựa ngành nghề, XKLĐ.  

Cứ mỗi khi tổ chức sàn giao dịch, người đến nghe ngóng  nhiều. Bởi tất cả đều có tâm lý là tham gia XKLĐ, chịu khó xa gia đình trong một thời gian, tích cực lao động để có một nguồn tích lũy. Khi trở về nước có vốn làm ăn... Thế nhưng, sau khi nghe thông báo về thị trường lao động, nhu cầu, ngành nghề tuyển dụng, mức lương... thì nhiều lao động "lắc đầu". Vì vậy, số lượng đăng ký để XKLĐ rất ít.

Năm 2013, Trung tâm giới thiệu việc làm đã mở 7 sàn giao dịch ở 6 huyện miền núi để tư vấn, thu hút nguồn lao động thì đã có 663 người tham gia, nhưng chỉ có 177 người đăng ký XKLĐ.
 
Con số này "rơi rụng" dần qua các bước: Đào tạo nghề, học ngoại ngữ, vay vốn để làm thủ tục xuất cảnh, nên chỉ còn khoảng 40 - 50% trong tổng số lao động đăng ký được sang nước ngoài lao động. Năm 2013, con số có tăng hơn nhưng chỉ có gần 60% được xuất cảnh. Thị trường chủ yếu là Malaysia, còn các nước có nguồn thu nhập cao như Nhật Bản, Hàn Quốc... cũng có nhưng số lượng rất thấp.

Tại phiên giao dịch việc làm đầu năm Giáp Ngọ ở huyện Ba Tơ, hàng trăm thanh niên người Hrê ghé vào sàn giao dịch để tìm cơ hội. Nhưng sau khi biết thông tin thị trường, điều kiện để XKLĐ... nhiều thanh niên không tham gia. Vì vậy, số lượng đặt ra trong tuyển dụng lao động xuất khẩu tại sàn giao dịch này là 400 chỉ tiêu, nhưng chỉ có 10 thanh niên đăng ký.

Còn nhiều rào cản...

 Nguyên nhân dẫn đến việc người lao động  không "mặn mà" với XKLĐ có nhiều, nhưng tựu trung là trình độ nghề của lao động miền núi còn thấp, mức lương xuất khẩu ở một số thị trường không cao; công tác tuyên truyền về XKLĐ chưa đúng mức...

 Qua thống kê, những năm gần đây thị trường XKLĐ mà con em đồng bào dân tộc tham gia chủ yếu ở Malaysia. Lao động ở nước này chủ yếu là thủ công, lương chỉ có 6 - 6,5 triệu đồng/tháng chưa trừ tiền ăn uống. Như vậy, theo tính toán, trong một tháng, một lao động chi tiêu dè sẻn từ 2 - 2,5 triệu đồng, thì còn khoảng 4 triệu đồng tích lũy. Số tiền này không lớn so với trong nước. Trong khi đó, một số huyện miền núi đã phát triển cây nguyên liệu keo, mía, mì, dây mây... Những loại cây này có giá đã thu hút người lao động làm công, với mức thu nhập từ 120.000 - 150.000 đồng/ngày. Vất vả nhiều, nhưng họ được sống gần gia đình, gánh vác cùng người thân để lo cho con cái học hành. Chính vì vậy,  thị trường XKLĐ không còn hấp dẫn.

 Ông Phạm Văn Nhiết - Chủ tịch UBND xã Ba Liên (Ba Tơ), trao đổi: "Trước đây trong xã có 4 người sang Malaysia lao động nhưng mới chỉ 2 năm đã bỏ về vì lao động chân tay khá nặng nhọc mà lương không cao. Thấy cảnh này, nhiều lao động nản lòng không muốn tham gia XKLĐ mà chỉ đi làm thuê cho chủ trồng rừng hoặc thu hoạch mía cho nông dân Đức Phổ, Nghĩa Hành. Do vậy, hằng năm huyện giao chỉ tiêu rất thấp nhưng vẫn không có lao động đăng ký. Năm nay, huyện giao chỉ tiêu chỉ có 5 người nhưng chắc chắn cũng không thể nào hoàn thành chỉ tiêu này".

 Một vấn đề khác là nhiều người muốn tham gia XKLĐ nhưng không có tiền đóng lệ phí, dù Nhà nước đã có chính sách cho vay. Bởi, tâm lý bà con lo ngại vay tiền làm thủ tục, nhưng không biết sang nước bạn lao động có thu nhập cao để trả nợ hay không. Nếu không đảm bảo thời hạn bỏ về nước sớm thì lấy gì trả nợ. Vì vậy mà chỉ tiêu XKLĐ hằng năm không cao.

Còn thị trường XKLĐ có thu nhập cao như Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản... thì cần lao động có trình độ chuyên môn, có tay nghề cao, nhưng nhiều lao động là con em đồng bào dân tộc không đủ tiêu chuẩn để tham gia.

Chính những rào cản nêu trên làm cho XKLĐ ở 6 huyện miền núi cứ dậm chân tại chỗ. Việc mở sàn giao dịch thì nhiều, nhưng người đăng ký tham gia XKLĐ rất ít và qua sàng lọc các tiêu chuẩn để đảm bảo XKLĐ thì số lượng  sang nước ngoài lao động càng ít hơn.  

Bài toán thị trường nào cho XKLĐ con em đồng bào dân tộc thiểu số ở 6 huyện miền núi của Quảng Ngãi rơi vào cảnh bế tắc, nên rất cần có một hướng mở, một "cú huých" cho XKLĐ miền núi đạt chỉ tiêu, góp phần xóa đói giảm nghèo nhanh và bền vững.

Bài, ảnh: TRƯỜNG AN