(Báo Quảng Ngãi)- Thấy cha mẹ tuổi già sức yếu, bà Nguyễn Thị Hoa, ở thôn Thọ Lộc Tây, xã Tịnh Hà (Sơn Tịnh) ở vậy chăm sóc cha mẹ. Năm 1997, cha bà là cụ Nguyễn Đâu qua đời; năm 2003, mẹ bà là cụ Phạm Thị Nhỏ mất, bà Hoa sống một mình trong căn nhà và thửa đất do cha mẹ bà để lại. Năm 2010, ông Lâm Quang Vinh người cùng xã tới đuổi bà Hoa, chiếm nhà và đất, với lý do là đã mua của người khác!?
Bỗng dưng mất chỗ ở
Thửa đất số 1255, tờ bản đồ 22 do cụ Đâu kê khai theo 299/TTg, có diện tích 1.791m2 ở xã Tịnh Hà. Hai cụ sinh được 7 người con: Nguyễn Lạch, Nguyễn Mốc, Nguyễn Thị Ngận, Nguyễn Thị Mơi, Nguyễn Thị Kim Loan, Nguyễn Thị Mận, Nguyễn Thị Hoa. Năm 1975 cụ Đâu làm ngôi nhà cấp 4, đến năm 1992 thì sửa chữa. Năm 1997 cụ Đâu qua đời không để lại di chúc và năm 2003, cụ Nhỏ qua đời cũng không để lại di chúc. Cha mẹ mất, bà Hoa ở vậy quản lý nhà cửa, đất đai do cha mẹ để lại. Sau khi cụ Nhỏ mất, ông Lạch đã nhiều lần bán nhà và đất, nhưng gặp phải sự phản đối của chị em bà Hoa nên không bán được. Năm 2009, ông Lạch bán căn nhà và đất cho ông Lâm Quang Vinh thì chị em bà Hoa ngăn cản không được. Năm 2010, ông Vinh đến đuổi bà Hoa ra khỏi ngôi nhà, khiến bà Hoa không có nơi ở.
 |
| Ngôi nhà và đất đang tranh chấp. |
Chị em bà Hoa khiếu nại đến các cấp chính quyền thì được biết năm 2009, ông Lạch bán nhà và 1.394m2 đất cho ông Vinh, phần còn lại 397m2 ông Lạch được huyện cấp sổ đỏ. Thấy việc cấp sổ đỏ cho ông Lạch sai quy định, chị em bà Hoa khiếu nại và UBND huyện Sơn Tịnh đã thu hồi, hủy bỏ sổ đỏ của ông Lạch và ông Vinh, song ông Vinh không trả lại nhà, đất với lý do ông đã mua của ông Lạch, nên bà Hoa khởi kiện ông Vinh ra TAND huyện Sơn Tịnh, yêu cầu ông Vinh trả nhà và đất.
Ngày 5.3.2013, TAND huyện Sơn Tịnh đưa vụ án “Tranh chấp, đòi lại quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất” ra xét xử và tuyên: Bà Hoa đại diện nhận 5 kỷ phần thừa kế diện tích 484m2 đất di sản của cụ Nhỏ, nhưng bà mới quản lý 411m2, nên tòa buộc ông Vinh giao lại cho bà Hoa 73m2. Ông Lạch được hưởng 3 kỷ phần thừa kế là 290m2, trong đó có 1 kỷ phần giá trị công sức đóng góp chăm sóc cha mẹ, quản lý, gìn giữ đất… và 1 kỷ phần do anh Bùi Minh Trường (con bà Mận) cho. Ông Lạch được hưởng 775m2 đất của cụ Đâu đã hết thời hiệu chia thừa kế. Tổng cộng ông Lạch được hưởng 1.265m2 và ngôi nhà. Công nhận sự thỏa thuận của ông Lạch chuyển nhượng một ngôi nhà cấp 4 trên diện tích 1.265m2 cho ông Vinh…
Không yêu cầu chia thừa kế, nhưng tòa vẫn chia
Tại phiên xét xử phúc thẩm, TAND tỉnh quyết định sửa bản án dân sự sơ thẩm số 28 của TAND huyện Sơn Tịnh và tuyên rằng: Bà Hoa được hưởng 5 kỷ phần thừa kế, diện tích 449m2, hiện bà Hoa đang quản lý 368m2, buộc ông Vinh giao lại cho bà Hoa 80,7m2; ông Lạch được hưởng 3 kỷ phần, diện tích 269m2 và 200m2 được cụ Đâu cho, tổng cộng 469m2. Ông Lạch được sở hữu ngôi nhà cấp 4 xây trên phần đất hết thời hiệu thừa kế. Công nhận sự tự nguyện của ông Lạch giao cho ông Vinh một ngôi nhà cấp 4 trên phần đất hết thời hiệu chia thừa kế và diện tích 469,4m2...
Việc cấp phúc thẩm tuyên như trên đã gây bức xúc. Bởi, bà Hoa là người chăm sóc, nuôi nấng cha mẹ khi cha mẹ đau yếu. Sau khi cha mẹ mất, bà Hoa là người ở, trông coi nhà và đất này.
Cấp sơ thẩm nhận định việc ông Lạch sang nhượng nhà, đất cho ông Vinh khi chưa chia thừa kế là xâm phạm quyền lợi của các đồng thừa kế và xác định hợp đồng chuyển nhượng vô hiệu. Nhận định hợp đồng vô hiệu, xong tòa sơ thẩm lại công nhận sự thỏa thuận chuyển nhượng 1 ngôi nhà cấp 4 xây dựng trên diện tích đất 1.256m2 của cha mẹ ông Lạch cho ông Vinh là không hợp lý...
Việc tòa phúc thẩm sửa quan hệ pháp luật tranh chấp đã làm thay đổi hoàn toàn nội dung vụ việc. Nguyên đơn và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan chưa có bản tự khai về thừa kế, tòa án cũng chưa lấy lời khai, chưa hòa giải về việc “tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất”, nhưng lại xử chia thừa kế, trong khi bên nguyên đơn không tranh chấp về việc chia thừa kế.
Mặt khác, khi tòa án chưa giải quyết buộc ông Vinh trả lại đất cho nguyên đơn thì lấy đâu ra đất mà chia thừa kế. Án phúc thẩm cho rằng 1/2 quyền sử dụng đất tranh chấp bằng 718,7m2 là phần di sản của cụ Đâu để lại đã hết thời hiệu chia thừa kế nên không xem xét, giải quyết đã mâu thuẫn với chính quan hệ pháp luật mà bản án phúc thẩm đã xác định. Phần tuyên án và sơ đồ thửa đất kèm theo bản án cũng mâu thuẫn với chính nhận định của bản án.
Bài, ảnh: Bá Sơn
